Ruá»™ng đất bao la, cò bay mỏi cánh

TrÆ°a tháng 3, TP.HCM nắng nóng nhÆ° đổ lá»­a, chúng tôi đến thăm quan nhà thờ Huyện Sỹ (quận 1). Đây là má»™t trong những nhà thờ có khuôn viên rá»™ng rãi, khoáng Ä‘ãng nhất tại TP.HCM.

Vá»›i gam màu trắng sáng chủ đạo, khối kiến trúc toát lên vẻ đẹp trang nghiêm. Tính đến nay, nhà thờ Ä‘ã ngoài trăm tuổi và là nÆ¡i lÆ°u dấu về Huyện Sỹ, người đứng đầu trong tứ đại phú hào Sài Gòn xÆ°a.

Huyện Sỹ tên thật là Lê Nhứt Sỹ (1841 - 1900). Ông sinh ra tại Sài Gòn trong má»™t gia Ä‘ình theo Công giáo. Thuở nhỏ, ông được các tu sÄ© người Pháp Ä‘Æ°a sang Malaysia học tập.

Trong thời gian này, Lê Nhứt Sỹ đổi tên thành Lê Phát Đạt do tên cÅ© trùng vá»›i tên má»™t người thầy của ông. Trở về Sài Gòn, ông được bổ nhiệm làm thông ngôn, rồi trở thành Ủy viên Há»™i đồng Quản hạt Nam kỳ.

Nhà thờ Huyện Sỹ, nÆ¡i lÆ°u dấu về vị đại phú há»™ giàu có nhất Sài Gòn xÆ°a. Ảnh: Hà Nguyá»…n

Sau Ä‘ó không lâu, ông được phong hàm lên cấp huyện. Dù Ä‘ã đổi tên nhÆ°ng người dân vẫn quen gọi ông bằng cái tên Nhứt Sỹ. Danh xÆ°ng Huyện Sỹ gắn bó vá»›i ông từ Ä‘ó.

Huyện Sỹ giàu lên không phải nhờ chức tÆ°á»›c, bổng lá»™c. Trong sách Sài Gòn năm xÆ°a, học giả VÆ°Æ¡ng Hồng Sển cho rằng, Huyện Sỹ giàu lên là nhờ việc gom tiền mua rẻ những thá»­a đất có địa thế tốt do chính quyền Pháp phát mãi.

Sau khi mua lại, ông trồng lúa trên các mảnh đất này. Lúa trúng mùa, Huyện Sỹ thu về lượng lá»›n thóc gạo. Nhận thấy đầu tÆ° có lãi lá»›n, ông tiếp tục vay mượn tiền bạc để mua đất khắp Tân An, Đức Hòa, Đức Huệ thuá»™c tỉnh Long An ngày nay.

Có ruá»™ng đất, ông thuê người canh tác, trồng lúa. Lúa liên tiếp trúng mùa, ông Sỹ giàu lên nhanh chóng và tiếp tục có tiền để mua thêm Ä‘iền sản ở nhiều nÆ¡i.

Trong thời kỳ cá»±c thịnh, gia Ä‘ình Huyện Sỹ nắm trong tay toàn bá»™ vùng đất trù phú ở Gò Công, Long An, Tiền Giang kéo dài đến tận biên giá»›i Campuchia.

Giai Ä‘oạn này, dân gian thường có câu "cò bay mỏi cánh cÅ©ng không hết đất của ông Huyện Sỹ". Gia Ä‘ình Huyện Sỹ giàu có đến mức xuất hiện giai thoại ông có má»™t kho tiền bí mật. Để đảm bảo tiền không mốc, hỏng, ông thuê hẳn má»™t nhóm người bảo quản, Ä‘em tiền ra phÆ¡i nắng rồi cất lại vào kho.

Giàu có, Huyện Sỹ Lê Phát Đạt cho con cái du học ở những trường danh giá của Pháp. Khi các con trưởng thành, trở về nÆ°á»›c, ông chia cho quản lý má»™t phần tài sản ở những vùng khác nhau.

Sau này, con cháu của ông gồm: Lê Thị Bình (mẹ Nam PhÆ°Æ¡ng Hoàng hậu), Lê Phát An, Lê Phát Thanh, Lê Phát VÄ©nh, Lê Phát Tân đều là những đại Ä‘iền chủ nổi tiếng có nhiều đất ở Tân An, Đức Hòa, Đức Huệ và Đồng Tháp Mười (tỉnh Long An ngày nay). Trong số này, người con Lê Phát An của ông là nổi tiếng nhất.

Gia tá»™c giàu có hÆ¡n vua Bảo Đại

Không chỉ sở hữu ruá»™ng đất bao la ở các tỉnh miền Tây, Huyện Sỹ còn mua má»™t loạt khu đất ngoại thành Sài Gòn, đặc biệt là ở khu vá»±c quận Gò Vấp ngày nay để làm kho xưởng, nhà máy rồi cho người khác thuê lại.

Tại Ä‘ây, ông cÅ©ng cho xây dá»±ng hàng nghìn căn nhà để cho thuê. Các giai thoại đều khẳng định, đất Ä‘ai của Huyện Sỹ bao trùm má»™t vùng rá»™ng lá»›n của Sài Gòn, kéo dài từ ngoại thành đến các quận 1, Tân Bình, Gò Vấp.

Cho đến bây giờ, dù Ä‘ã trải qua hÆ¡n 100 năm, các dấu tích, minh chứng cho nhận định trên vẫn hiện hữu tại TP.HCM gồm: Nhà thờ Huyện Sỹ (quận 1), nhà thờ Hạnh Thông Tây (quận Gò Vấp), nhà thờ Chí Hòa (quận Tân Bình).

Tất cả các nhà thờ này đều xây trên đất của Huyện Sỹ. Trong số này, nhà thờ Huyện Sỹ hay còn gọi nhà thờ Chợ Đũi là nổi tiếng hÆ¡n cả.

Theo các tài liệu còn sót lại, nhà thờ này được Huyện Sỹ Lê Phát Đạt hiến đất và xuất 1/7 gia tài để xây dá»±ng. Tính theo thời giá lúc bấy giờ, chi phí xây dá»±ng nhà thờ Huyện Sỹ trên 30.000 đồng bạc Đông DÆ°Æ¡ng. Đây được nhận định là má»™t số tiền cá»±c lá»›n vào thời Ä‘iểm ông sinh sống.

Nhà thờ Huyện Sỹ được xây dá»±ng từ năm 1902 đến năm 1905 má»›i hoàn thành. Nhà thờ xây theo kiến trúc Gothic và dùng Ä‘á granite Biên Hòa để ốp mặt tiền, các cá»™t chính Ä‘iện. Sau hÆ¡n 100 năm, kiến trúc này vẫn trầm mặc cùng thời gian, trở thành Ä‘iểm du lịch nổi tiếng của TP.HCM.

Ngoài các dấu tích nói trên, người xÆ°a còn truyền tai giai thoại gia tá»™c Huyện Sỹ giàu có hÆ¡n cả vua Bảo Đại. Thông tin này xuất hiện khi cháu ngoại ông, bà Nguyá»…n Hữu Thị Lan kết hôn vá»›i vị hoàng đế cuối cùng của triều Nguyá»…n.

Chuyện kể rằng, khi bà Nguyá»…n Hữu Thị Lan ra Huế tổ chức hôn lá»… vá»›i vua Bảo Đại, ông Lê Phát An, con trai của Huyện Sỹ Ä‘ã tặng cô cháu gái của mình 1 triệu đồng tiền mặt để làm của hồi môn.

Lúc bấy giờ, giá vàng chỉ 50 đồng/lượng. Nếu quy đổi, 1 triệu đồng lúc Ä‘ó tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 20.000 lượng vàng. Từ món quà hồi môn này, dân gian đồn thổi tài sản của gia tá»™c Huyện Sỹ còn giàu có hÆ¡n nhiều so vá»›i vua Bảo Đại.

Thậm chí, có thông tin cho rằng, vị vua cuối cùng của triều đại nhà Nguyá»…n cÆ°á»›i Nam PhÆ°Æ¡ng Hoàng hậu chỉ để có thể sá»­ dụng khối tài sản kếch xù của gia tá»™c bà. Lúc còn làm vua, Bảo Đại luôn bị cho là tiêu tiền của nhà vợ.

Nhận định trên được ông Phạm Khắc Hòe, Đổng lý Ngá»± tiền Văn phòng tại triều Ä‘ình Huế ghi lại trong hồi ký Từ Triều Ä‘ình Huế đến Chiến khu Việt Bắc của mình. Ông viết: “Cô Lan lấy Bảo Đại chủ yếu là để lên ngôi Hoàng hậu. Bảo Đại lấy cô Lan chủ yếu là để Ä‘ào mỏ…”.

Độ giàu của gia tá»™c Huyện Sỹ còn thể hiện trong việc ông Nguyá»…n Hữu Hào (con rể Huyện Sỹ, cha đẻ của Nam PhÆ°Æ¡ng Hoàng hậu) để lại khối tài sản khổng lồ cho con gái, khi bà rời Việt Nam sang Pháp sinh sống.

Sách CÁC TIN KHÁC

• Tân Giáo hoàng Leo XIV được kỳ vọng hàn gắn Giáo há»™i
  09/05/2025
• Tứ Hỏa - Chợ Bến Thành, Khách sạn Majestic, Bệnh Viện Từ DÅ©, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM
  28/03/2024
• Đại phú hào Sài Gòn sở hữu khối gia sản khiến người Pháp cÅ©ng phải ngạc nhiên
  28/03/2024
• 'Đời thăng trầm của vua tài phiệt Sài Gòn' nóng trên mạng XH
  16/06/2016
• Vì sao người Nhật tránh uống nÆ°á»›c trong khi ăn
  09/06/2016
• Limousine The Beast ra Tân SÆ¡n Nhất đón Tổng thống Obama
  25/05/2016
• Người Sài Gòn ra đường đón Tổng thống Obama
  25/05/2016