Sau 10 năm thá»±c hiện Luật Du lịch (2005), Bá»™ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Ä‘ánh giá: “(Luật) Ä‘ã Ä‘áp ứng được yêu cầu thá»±c tiá»…n, tăng cường hiệu lá»±c, hiệu quả của công tác quản lý nhà nÆ°á»›c về du lịch, đảm bảo quyền của người dân được hưởng thụ các giá trị văn hóa, vui chÆ¡i, giải trí lành mạnh, an toàn và góp phần phát triển kinh tế”.

Thá»±c tế, tính đến nay, có hÆ¡n 1.500 doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế, hàng chục nghìn doanh nghiệp kinh doanh lữ hành ná»™i địa, doanh nghiệp vận chuyển khách du lịch và gần 19.000 cÆ¡ sở lÆ°u trú du lịch... Riêng năm 2015, tổng thu từ khách du lịch đạt 337.000 tỉ đồng, Ä‘óng góp khoảng 6% GDP quốc gia.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả Ä‘ã đạt được, Luật Du lịch (2005) Ä‘ã bá»™c lá»™ má»™t số bất cập (nhÆ° nhiều quy định liên quan đến chính sách về Æ°u Ä‘ãi, đầu tÆ°, Ä‘iều kiện kinh doanh lữ hành, hÆ°á»›ng dẫn du lịch, quyền và nghÄ©a vụ của khách du lịch,...) không còn phù hợp vá»›i thá»±c tiá»…n, cần phải được nghiên cứu, sá»­a đổi, bổ sung.

Về xếp hạng khu, điểm du lịch

Luật Du lịch 2005 quy định Ä‘iều kiện (tá»± nhiên, diện tích, chất lượng dịch vụ, khả năng cung cấp các dịch vụ...) để công nhận các khu du lịch, Ä‘iểm du lịch và xếp hạng theo hai cấp: cấp quốc gia (do Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ công nhận) và cấp địa phÆ°Æ¡ng (do Chủ tịch UBND cấp tỉnh công nhận).

Tuy nhiên, luật hiện hành không xác định khu, Ä‘iểm du lịch cấp quốc gia, cấp địa phÆ°Æ¡ng được định danh trÆ°á»›c hay đến khi được công nhận má»›i được gọi là khu du lịch, Ä‘iểm du lịch theo từng cấp Ä‘á»™. Luật cÅ©ng công nhận theo hai cấp quốc gia và địa phÆ°Æ¡ng nhÆ°ng không có tiêu chuẩn quốc gia để thẩm định Ä‘ánh giá...

Đó là chÆ°a kể, theo Luật Du lịch (2005) thì khu du lịch được hưởng các Æ°u Ä‘ãi về đầu tÆ° nhÆ° thuế doanh nghiệp, thuế đất, há»— trợ xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng...  trong khi theo Luật Đầu tÆ° (má»›i) thì du lịch không còn được coi là ngành nghề được hưởng Æ°u Ä‘ãi nữa!

Vì vậy, dá»± thảo Luật Du lịch sá»­a đổi được thiết kế theo hÆ°á»›ng các khu, Ä‘iểm du lịch được thẩm định, xếp hạng công khai, công bằng theo Ä‘úng tiêu chuẩn quốc gia, nhằm bảo đảm an toàn đối vá»›i khách du lịch khi Ä‘i du lịch tại những khu du lịch, Ä‘iểm du lịch Ä‘ã được xếp hạng.

Dá»± luật Ä‘ã thay đổi toàn bá»™ quy định về thẩm quyền công nhận, cách thức công nhận, và xây dá»±ng bá»™ tiêu chuẩn quốc gia để làm cÆ¡ sở Ä‘ánh giá, thẩm định và xếp hạng. Cụ thể, dá»± luật Ä‘ã phân cấp mạnh về thẩm quyền công nhận cho cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c về du lịch tuyến dÆ°á»›i (dá»±a trên tiêu chuẩn rõ ràng để Ä‘ánh giá, thẩm định và công nhận).

Về Ä‘iều kiện kinh doanh lữ hành

Luật Du lịch 2005 quy định khá chi tiết Ä‘iều kiện kinh doanh lữ hành quốc tế nhÆ°ng quy định qua loa về Ä‘iều kiện kinh doanh lữ hành ná»™i địa nên Ä‘ã tạo ra sá»± không công bằng giữa các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế và ná»™i địa.

Cụ thể, luật quy định doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế phải có giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế. Đây  là má»™t hình thức để cÆ¡ quan có thẩm quyền công nhận việc doanh nghiệp kinh doanh lữ hành quốc tế Ä‘ã bảo đảm đủ các Ä‘iều kiện kinh doanh (bao gồm cả việc ký quỹ đặt cọc để bảo đảm việc đền bù cho khách du lịch nếu doanh nghiệp vi phạm các quy định pháp luật).

NhÆ°ng đối vá»›i doanh nghiệp kinh doanh lữ hành ná»™i địa luật không quy định về Ä‘iều kiện cấp phép kinh doanh, không yêu cầu phải có giấy phép và không phải ký quỹ đặt cọc. Thá»±c tế cho thấy các cÆ¡ quan chức năng không thể quản lý được các doanh nghiệp này, thậm chí có trường hợp kinh doanh lữ hành mà không thành lập doanh nghiệp.

Vì vậy, để bảo đảm sá»± công bằng giữa các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, dá»± luật Ä‘ã bổ sung đối tượng phải cấp giấy phép kinh doanh lữ hành cÅ©ng nhÆ° các quy định cụ thể liên quan đến việc cấp, sá»­ dụng giấy phép kinh doanh lữ hành. Theo Ä‘ó dá»± luật nghiêm cấm hành vi kinh doanh lữ hành mà không có giấy phép kinh doanh lữ hành, không có đăng ký kinh doanh hoặc kinh doanh không Ä‘úng ngành, nghề, phạm vi kinh doanh hoặc Ä‘ang trong thời gian bị Ä‘ình chỉ hoạt Ä‘á»™ng hoặc trong thời gian bị tÆ°á»›c quyền sá»­ dụng giấy phép kinh doanh.

Về thẻ hành nghề hÆ°á»›ng dẫn du lịch

Theo luật hiện hành,“hÆ°á»›ng dẫn viên được hành nghề khi có thẻ hÆ°á»›ng dẫn viên và có hợp đồng vá»›i doanh nghiệp lữ hành” (Ä‘iều 73). Tuy nhiên, trên thá»±c tế thì má»™t hÆ°á»›ng dẫn viên có thể cùng má»™t lúc ký hợp đồng vá»›i nhiều doanh nghiệp lữ hành miá»…n là họ không vi phạm các Ä‘iều khoản quy định trong ná»™i dung của hợp đồng. Vì vậy, ná»™i dung này còn có ý nghÄ©a gì khi họ là người hành nghề tá»± do chỉ nhận công việc theo từng Ä‘oàn khách cụ thể?

Về Ä‘iều kiện để được cấp thẻ hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch ná»™i địa, theo quy định, “phải có quốc tịch Việt Nam, thường trú tại Việt Nam, có năng lá»±c hành vi dân sá»± đầy đủ, không mắc bệnh truyền nhiá»…m, không sá»­ dụng các chất gây nghiện, có trình Ä‘á»™ trung cấp chuyên nghiệp chuyên ngành hÆ°á»›ng dẫn du lịch trở lên…”

Đối vá»›i hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch quốc tế phải có thêm các Ä‘iều kiện “có trình Ä‘á»™ cá»­ nhân chuyên ngành hÆ°á»›ng dẫn du lịch trở lên hoặc có bằng tốt nghiệp đại học và chứng chỉ chuyên môn nghiệp vụ hÆ°á»›ng dẫn du lịch, sá»­ dụng thành thạo ngoại ngữ”.

NhÆ°ng thá»±c tế Ä‘ang tồn tại trường hợp người có thẻ hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch quốc tế thì không hÆ°á»›ng dẫn được khách quốc tế (do không xin được việc tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế), còn người có thẻ hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch ná»™i địa tại má»™t số doanh nghiệp lữ hành quốc tế do thiếu hÆ°á»›ng dẫn viên vào mùa cao Ä‘iểm thì có thể hÆ°á»›ng dẫn khách quốc tế; hoặc đối vá»›i những người sá»­ dụng thành thạo ngoại ngữ ít thông dụng nhÆ°ng không có trình Ä‘á»™ cá»­ nhân nên không cấp thẻ được để họ có thể hành nghề hÆ°á»›ng dẫn hợp pháp, nhÆ°ng khi doanh nghiệp không tìm được hÆ°á»›ng dẫn viên phù hợp vẫn phải sá»­ dụng họ, dẫn đến đến trường hợp hành nghề trái quy định.

Hoặc những trường hợp người tốt nghiệp cao đẳng không phải chuyên ngành hÆ°á»›ng dẫn nhÆ°ng học tại các trường Ä‘ào tạo về du lịch, mặc dù Ä‘ã Ä‘áp ứng đầy đủ các Ä‘iều kiện khác về cấp thẻ mà không thể xin cấp thẻ hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch quốc tế do trái quy định pháp luật hiện hành.

Nguyên nhân của thá»±c trạng trên, theo Bá»™ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, do Luật Du lịch (2005) quy định Ä‘iều kiện cấp thẻ hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch quốc tế cao hÆ¡n so vá»›i tiêu chuẩn nghề lao Ä‘á»™ng, mà thá»±c tế nếu là nghề thì chỉ cần Ä‘áp ứng kỹ năng nghề là đạt yêu cầu; và luật cÅ©ng không quy định cụ thể hình thức Ä‘ào tạo hay cách thức có chứng chỉ hÆ°á»›ng dẫn nghiệp vụ du lịch (được xem là chứng chỉ nghề).

Hậu quả của việc này là: (i) đối vá»›i cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c về du lịch thì không có biện pháp quản lý để tháo gỡ những khó khăn, vÆ°á»›ng mắc khi muốn cấp thí Ä‘iểm thẻ hÆ°á»›ng dẫn viên đặc cách cho đối tượng Ä‘ã làm nghề hÆ°á»›ng dẫn lâu năm (Ä‘ã hoạt Ä‘á»™ng trÆ°á»›c khi có Luật Du lịch 2005), sá»­ dụng thành thạo ngoại ngữ ít thông dụng trong khi nhu cầu xã há»™i rất cao; (ii) Đối vá»›i doanh nghiệp thì không có đủ lượng hÆ°á»›ng dẫn viên chuyên nghiệp để phục vụ Ä‘áp ứng yêu cầu hÆ°á»›ng dẫn khách; (iii) Đối vá»›i công dân thì không tạo Ä‘iều kiện thuận lợi cho việc Ä‘áp ứng các Ä‘iều kiện để được cấp thẻ hành nghề.

Do Ä‘ó, dá»± luật Ä‘ã Ä‘iều chỉnh các quy định của pháp luật hiện hành, tạo cÆ¡ chế thông thoáng, thuận tiện và thay đổi nhận thức về nghề hÆ°á»›ng dẫn du lịch; Ä‘áp ứng yêu cầu khắc phục hạn chế, nâng cao năng lá»±c cạnh tranh của lao Ä‘á»™ng Việt Nam trong bối cảnh há»™i nhập ASEAN và thá»±c thi Thỏa thuận thừa nhận nghề lẫn nhau giữa các nÆ°á»›c ASEAN Ä‘ã ký kết; tạo Ä‘iều kiện để phát triển nguồn nhân lá»±c du lịch.

Cụ thể, dá»± luật Ä‘ã Ä‘iều chỉnh cách thức để có chứng chỉ nghiệp vụ hÆ°á»›ng dẫn du lịch và hạ thấp tiêu chuẩn cấp thẻ hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch quốc tế. Quy định rõ ràng, Ä‘Æ¡n giản hóa má»™t số thủ tục hành chính, đặc biệt là trong việc học và nhận chứng chỉ nghề hÆ°á»›ng dẫn du lịch, không gây mất thời gian và tốn kém về vật chất đối vá»›i công dân...

Về thẩm định, xếp hạng cÆ¡ sở lÆ°u trú du lịch

Mục tiêu của thẩm định, xếp hạng cÆ¡ sở lÆ°u trú du lịch là bảo đảm khách du lịch được sá»­ dụng dịch vụ lÆ°u trú du lịch có chất lượng và Ä‘úng giá trị của loại, hạng dịch vụ. Tại các cÆ¡ sở dịch vụ lÆ°u trú du lịch phải được thẩm định xếp hạng Ä‘úng vá»›i thá»±c trạng của cÆ¡ sở vật chất và dịch vụ được bán Ä‘úng giá.

NhÆ°ng thá»±c tế má»™t số loại cÆ¡ sở lÆ°u trú du lịch không được triển khai thẩm định, xếp hạng vì Luật Du lịch (2005) chÆ°a có quy định.

Vì vậy, dá»± luật hÆ°á»›ng đến việc tạo nên má»™t hệ thống pháp luật về lÆ°u trú du lịch đầy đủ, trình tá»±, thủ tục và hồ sÆ¡ Ä‘Æ¡n giản, minh bạch tạo Ä‘iều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân kinh doanh ổn định bền vững. Đồng thời loại bỏ những cÆ¡ sở kinh doanh không lành mạnh, không bỏ lọt đối tượng không được Ä‘iều chỉnh (nhà nghỉ) nhằm làm trong sạch môi trường kinh doanh du lịch.

Cụ thể dá»± luật bổ sung quy định về các loại cÆ¡ sở lÆ°u trú du lịch, trình tá»±, thủ tục thẩm định, xếp hạng cÆ¡ sở lÆ°u trú du lịch.

Đá Bàn