"Xin chào quý vị, cuối cùng thì chúng tôi cÅ©ng tiến hành được cuá»™c họp báo hôm nay. Sau hÆ¡n 5 năm Ä‘àm phán tích cá»±c, chúng tôi Ä‘ã Ä‘i đến má»™t thỏa thuận sẽ há»— trợ việc làm, thúc đẩy tăng trưởng bền vững, củng cố phát triển và thúc đẩy Ä‘á»™t phá trong khu vá»±c châu Á – Thái Binh DÆ°Æ¡ng”, Đại diện ThÆ°Æ¡ng mại Mỹ Michael Froman mở đầu cuá»™c họp tại Alanta sáng 5/10, tức 8h20 tối Hà Ná»™i, sau nhiều lần trì hoãn vì Ä‘àm phán kéo dài.

Theo lịch trình ban đầu, cuá»™c họp báo công bố kết quả Ä‘àm phán được bố trí vào thứ sáu tuần trÆ°á»›c song Ä‘ã phải liên tục dời lại khi Bá»™ trưởng ThÆ°Æ¡ng mại 12 nÆ°á»›c vẫn họp thâu Ä‘êm để tìm tiếng nói chung. Đến tận khuya 4/10, sau 5 ngày ròng rã, khả năng kết thúc Ä‘àm phán chỉ được dá»± báo vá»›i xác suất 50/50.

Đại diện ThÆ°Æ¡ng mại Mỹ nhận định TPP sẽ giúp thúc đẩy việc làm, tăng trưởng bền vững và tiến bá»™ tại khu vá»±c châu Á - Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Ảnh: Q.D

Ông Froman nhấn mạnh TPP sẽ mang lại lợi ích cho người dân tất cả các nÆ°á»›c, thiết lập hệ thống tiêu chuẩn cao hÆ¡n cho gần 40% nền kinh tế toàn cầu. Thỏa thuận sẽ giải quyết các thách thức của thế ká»· 21, nhÆ°ng vẫn có Ä‘iều chỉnh tùy vào trình Ä‘á»™ phát triển của má»—i quốc gia. 

TPP được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo má»›i và duy trì công ăn việc làm, nâng cao năng suất và năng lá»±c cạnh tranh, cải thiện mức sống, giảm Ä‘ói nghèo, đồng thời tăng cường minh bạch, khả năng quản trị và bảo vệ môi trường tại các nÆ°á»›c thành viên. Để chính thức hóa các kết quả của hiệp định, các nhà Ä‘àm phán sẽ phải tiếp tục làm việc để hoàn thiện phần công bố.Trong buổi họp báo, đại diện các nÆ°á»›c Ä‘ã trả lời câu hỏi của giá»›i truyền thông về những vấn đề từng là nút thắt trong TPP, nhÆ° dược phẩm, các sản phẩm sữa, hay vấn đề tiền tệ, lao Ä‘á»™ng.

Trả lời câu hỏi về tác Ä‘á»™ng của thỏa thuận này lên kinh tế Việt Nam và các ngành công nghiệp nhÆ° dệt may, Bá»™ trưởng Công ThÆ°Æ¡ng - VÅ© Huy Hoàng Ä‘ã cho biết: “Dệt may Ä‘óng góp rất lá»›n vào nền kinh tế của chúng tôi. Vì vậy, khi tham gia TPP, lÄ©nh vá»±c dệt may của chúng tôi sẽ tăng trưởng nhanh hÆ¡n, làm lợi cho người nghèo. Ngành này tại Việt Nam Ä‘ang sá»­ dụng khoảng má»™t triệu lao Ä‘á»™ng. Tôi muốn cảm Æ¡n các quốc gia TPP vì Ä‘ã tạo các Ä‘iều kiện thuận lợi cho dệt may Việt Nam”.

Tại buổi họp báo, Bá»™ trưởng VÅ© Huy Hoàng cÅ©ng nhận được câu hỏi của phóng viên về việc Việt Nam Ä‘áp ứng các Ä‘iều kiện về lao Ä‘á»™ng của TPP. "Lao Ä‘á»™ng là má»™t trong những vấn đề phức tạp và nhạy cảm nhất trong quá trình Ä‘àm phán của chúng tôi", Bá»™ trưởng nhận Ä‘inh. Tuy nhiên, đại diện Việt Nam cÅ©ng cho biết các Ä‘iều kiện về lao Ä‘á»™ng trong TPP được quy chiếu theo chuẩn của Tổ chức Lao Ä‘á»™ng quốc tế (ILO). "Là thành viên của ILO, chúng tôi sẵn sàng Ä‘áp ứng tất cả các yêu cầu này", ông Hoàng khẳng định.

Bá»™ trưởng ThÆ°Æ¡ng mại New Zealand – nÆ°á»›c có Ä‘òi hỏi rất thách thức về mở cá»­a thị trường sữa Ä‘ã khẳng định “Thật phi thường khi chuyến xe TPP Ä‘ã Ä‘á»— lại ở Atlanta”. Ông cho biết New Zealand Ä‘ã có thỏa thuận tốt từ TPP và “TPP có lợi cho tất cả thế hệ người dân các nÆ°á»›c chúng ta”.

Đại diện Canada - Bá»™ trưởng ThÆ°Æ¡ng mại Ed Fast thì cho biết TPP sẽ chỉ cho phép tiếp cận hạn chế lên thị trường các sản phẩm từ sữa và gia cầm ná»™i địa Ä‘ang được bảo há»™ của nÆ°á»›c này. Đây là vấn đề chính trị nhạy cảm trÆ°á»›c cuá»™c bầu cá»­ ngày 19/10 tá»›i. Ông khẳng định TPP vẫn duy trì các cá»™t trụ chính của hệ thống quản lý chuá»—i cung ứng, gồm kiểm soát nhập khẩu, giá cả và nguồn cung. Người Canada cÅ©ng sẽ không bị mất việc làm từ TPP.

Các nhà Ä‘àm phán cÅ©ng Ä‘ã nhượng bá»™ về thời hạn bảo há»™ Ä‘á»™c quyền dược phẩm. “Đây là má»™t trong những vấn đề thách thức nhất của việc Ä‘àm phán”, Đại diện thÆ°Æ¡ng mại Mỹ - Froman cho biết. Ông tin rằng TPP sẽ “thôi thúc sá»± phát triển của các loại thuốc cứu người má»›i, nhÆ°ng vẫn đảm bảo quyền tiếp cận vá»›i các loại thuốc này”. Ông cho biết mục tiêu là các nÆ°á»›c TPP đều hưởng kết quả tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng từ dược phẩm làm từ tế bào sống.

Trong khi Ä‘ó, Bá»™ trưởng Kinh tế Nhật Bản – Akira Amara nhận định TPP không chỉ là vấn đề về thuế nhập khẩu, mà còn là vốn và đầu tÆ°. Ông khẳng định sẽ còn nhiều nÆ°á»›c khác tham gia TPP.

TrÆ°á»›c Ä‘ó, Thủ tÆ°á»›ng Nhật Bản - Shinzo Abe Ä‘ã hoan nghênh thỏa thuận này. Ông cho biết TPP "là thành quả lá»›n cho cả Nhật Bản và tÆ°Æ¡ng lai khu vá»±c châu Á – Thái Bình DÆ°Æ¡ng". Dù vậy, hiệp định hoàn chỉnh sẽ vẫn cần Quốc há»™i 12 nÆ°á»›c tham gia thông qua.

Trong phiên họp tại Hawaii (Mỹ) cuối tháng 7, các Bá»™ trưởng Ä‘ã không thể đạt thỏa thuận về TPP, dù nhiều vấn đề cốt lõi Ä‘ã được giải quyết. Những Ä‘iểm còn vÆ°á»›ng mắc là thuế nhập khẩu sữa và phụ tùng ôtô, cÅ©ng nhÆ° bảo há»™ sở hữu trí tuệ vá»›i dược phẩm.

Vì vậy, phiên họp tại Atlanta lần này rất được kỳ vọng sẽ hoàn tất TPP. Sau 4 ngày họp của các trưởng Ä‘oàn Ä‘àm phán, từ 26/9 đến 29/9, Bá»™ trưởng ThÆ°Æ¡ng mại các nÆ°á»›c cÅ©ng họp bàn từ 30/9. Các cuá»™c nói chuyện dá»± kiến kết thúc vào 1/10, nhÆ°ng sau Ä‘ó liên tục được kéo dài khi các Bá»™ trưởng thể hiện quyết tâm không ra về nếu không ký được TPP. 

Đến ngày 4/10, Ä‘àm phán TPP vẫn còn vÆ°á»›ng mắc quanh vấn đề mở cá»­a thị trường sữa. Trong khi Ä‘ó, bảo há»™ Ä‘á»™c quyền dược phẩm và miá»…n thuế nhập khẩu ôtô Ä‘ã tìm được tiếng nói chung.

Đại diện 12 nÆ°á»›c tham gia Ä‘àm phán TPP tại Atlanta (Mỹ). Ảnh: USTR

TPP được coi là thỏa thuận thÆ°Æ¡ng mại tá»± do lá»›n nhất thế giá»›i. Hiệp định này được Ä‘àm phán từ tháng 3/2010, gồm 12 quốc gia - Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam. Các vấn đề được nêu ra gồm quyền sở hữu trí tuệ, luật đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài, tiêu chuẩn môi trường và lao Ä‘á»™ng, chính sách thu mua, cạnh tranh và công ty quốc doanh, quy trình xá»­ lý tranh chấp. Sau khi hoàn tất, TPP sẽ bao phủ 40% kinh tế toàn cầu và bổ sung cho GDP thế giá»›i thêm gần 300 tá»· USD má»—i năm.

Các hiệp định thÆ°Æ¡ng mại trÆ°á»›c Ä‘ây thường tập trung nhiều vào vấn đề giảm thuế. Tuy nhiên, TPP lại được coi là hiệp định thÆ°Æ¡ng mại toàn diện, nhắm đến việc thiết lập bá»™ quy tắc thÆ°Æ¡ng mại tiêu chuẩn cao, giải quyết các vấn đề của kinh tế toàn cầu trong thế ká»· 21, từ Ä‘ó thúc đẩy tăng trưởng và việc làm tại các quốc gia châu Á – Thái Bình DÆ°Æ¡ng.

Chính quyền Tổng thống Obama cÅ©ng kỳ vọng Trung Quốc - nền kinh tế lá»›n nhì thế giá»›i, cuối cùng sẽ phải chấp nhận các tiêu chuẩn do TPP đặt ra, đặc biệt nếu các quốc gia khác, nhÆ° Hàn Quốc tham gia nhÆ° dá»± kiến. 

Quá trình Ä‘àm phán TPP 5 năm qua Ä‘ã hoàn tất. Chi tiết

Đàm phán TPP luôn giữ bí mật về chi tiết các Ä‘iều khoản trong thỏa thuận. Nhiều nhà chỉ trích cho rằng lợi lá»™c từ TPP chủ yếu sẽ rÆ¡i vào các tập Ä‘oàn lá»›n.

Theo nghiên cứu của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE), sau khi TPP được ký kết, Việt Nam sẽ là nÆ°á»›c có thu nhập và xuất khẩu tăng mạnh nhất trong 12 quốc gia TPP, vá»›i lần lượt 13,6% và 31,7%. Malaysia và Nhật Bản cÅ©ng sẽ được hưởng lợi.

Trong khi Ä‘ó, những nÆ°á»›c không tham gia TPP sẽ chịu thiệt hại do giao thÆ°Æ¡ng chuyển hÆ°á»›ng, nhất là Trung Quốc. Xuất khẩu của nÆ°á»›c này sẽ giảm 1,2% vì TPP.

Hà Thu