Hàng trăm giống lúa nhÆ°ng vẫn chÆ°a thể chọn được giống lúa làm thÆ°Æ¡ng hiệu gạo quốc gia - Ảnh: TL

Tại Há»™i thảo bàn giải pháp xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu gạo Việt Nam, ông Võ Thành Đô, Phó Cục trưởng Cục Chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối, Bá»™ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thông tin, Việt Nam có 4,1 triệu hecta đất trồng lúa, trong Ä‘ó vùng Đồng bằng sông Cá»­u Long chiếm 53% diện tích; năm 2014 tổng sản lượng lúa đạt 45 triệu tấn, xuất khẩu hÆ¡n 6,3 triệu tấn gạo, giá trị 2,93 tỉ Ä‘ô la Mỹ. Việt Nam đứng thứ ba thế giá»›i về xuất khẩu gạo sau Ấn Độ và Thái Lan.

“Mặc dù đạt được nhiều thành tá»±u nhÆ°ng ngành lúa gạo Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn” – ông Đô nói và lấy ví dụ: sản xuất lúa gạo chủ yếu là nông há»™ quy mô nhỏ, hÆ¡n 85% số há»™ gia Ä‘ình có quy mô dÆ°á»›i 0,5 héc ta/há»™; tổ chức sản xuất nhÆ° hợp tác xã, tổ, nhóm sản xuất theo hợp đồng còn ít dẫn đến những khó khăn về quản lý chất lượng, hiệu quả sản xuất của nông dân thấp.

Đặc biệt, cÆ¡ cấu giống lúa Ä‘a dạng, hÆ¡n 100 giống lúa, nhÆ°ng lại thiếu các giống lúa chủ lá»±c, có chất lượng cao để hình thành các sản phẩm mÅ©i nhọn, tiếp cận hiệu quả vào thị trường quốc tế.

Thị trường xuất khẩu của gạo Việt Nam Ä‘ang ở phân khúc trung bình và thấp, gạo xuất khẩu có chất lượng cao chiếm tá»· trọng thấp, chất lượng gạo xuất khẩu chÆ°a đồng đều, mức Ä‘á»™ tham gia vào chuá»—i giá trị toàn cầu còn yếu.

Trong khi Ä‘ó, áp lá»±c cạnh tranh của mặt hàng gạo rất lá»›n, ngoài những đối thủ truyền thống nhÆ° Thái Lan, Ấn Độ, Việt Nam còn Ä‘ang phải đối mặt vá»›i các đối thủ tiềm năng nhÆ° Campuchia, Myanmar và Mỹ.

“Chính vì vậy, áp lá»±c cạnh tranh đối vá»›i gạo Việt Nam không chỉ là vấn đề giá, chất lượng, mà việc xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu, duy trì uy tín, lòng tin của thị trường thế giá»›i đối vá»›i gạo Việt Nam là yêu cầu cấp bách và quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh há»™i nhập kinh tế toàn cầu” – ông Võ Thành Đô nói.

Ông Trần Việt Thanh, Thứ trưởng Bá»™ Khoa học và Công nghệ, cho hay, đề án phát triển thÆ°Æ¡ng hiệu gạo Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 vừa được Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ phê duyệt có vai trò quan trọng trong việc tăng giá trị xuất khẩu gạo Việt Nam.

Theo đề án, việc xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu gạo Việt Nam phải gắn vá»›i chuá»—i giá trị, bảo đảm sá»± phát triển bền vững. ThÆ°Æ¡ng hiệu gạo Việt Nam là sá»± định vị, tạo dá»±ng hình ảnh của Việt Nam, duy trì lòng tin người tiêu dùng bằng uy tín của doanh nghiệp, sản phẩm và sá»± đảm bảo của Nhà nÆ°á»›c.

Mục tiêu của đề án là đến năm 2020, phải tổ chức sản xuất, chế biến và phân phối các sản phẩm gạo trắng, gạo thÆ¡m và đặc sản đạt 20% sản lượng gạo xuất khẩu mang thÆ°Æ¡ng hiệu gạo Việt Nam và tham gia trá»±c tiếp vào chuá»—i giá trị toàn cầu.

Doanh nghiệp Ä‘óng vai trò trọng tâm

Ông Lê Thanh Khiêm, Phó giám đốc Công ty LÆ°Æ¡ng thá»±c Tiền Giang cho hay, xuất khẩu gạo Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn do gạo Việt chÆ°a có thÆ°Æ¡ng hiệu, Ä‘a phần là xuất thô, tá»· lệ xuất khẩu gạo có thÆ°Æ¡ng hiệu chỉ chiếm vài phần trăm. Song, ông Khiêm cho hay, việc xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu gạo cÅ©ng gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là khâu sản xuất giống.

Ví dụ nhÆ° Thái Lan họ tập trung vào má»™t số giống nhất định nhÆ°ng đến thời Ä‘iểm này Việt Nam vẫn chÆ°a chọn được giống nào để ổn định lâu dài. Thông thường giống lúa của Việt Nam chỉ sản xuất được trong má»™t thời gian ngắn rồi bị thoái hóa. Chính vì vậy, khâu sản xuất giống má»›i Ä‘óng vai trò quan trọng trong việc xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu.

HÆ¡n nữa, tập quán sản xuất gạo của nông dân vẫn chủ yếu là pha trá»™n các loại gạo vá»›i nhau. “TÆ° duy pha trá»™n gạo là hạn chế lá»›n nhất trong vấn đề xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu gạo của Việt Nam’ – ông Khiêm nói.

Góp ý cho công tác xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu gạo, ông Khiêm cho hay, nhà nÆ°á»›c cần phải xây dá»±ng hệ thống Ä‘ánh giá bá»™ tiêu chuẩn về gạo; đồng thời phải phát triển được thị trường trÆ°á»›c khi xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu gạo vì chính thị trường má»›i nuôi được thÆ°Æ¡ng hiệu. “Nếu chúng ta có thÆ°Æ¡ng hiệu nhÆ°ng thị trường nhỏ lẻ thì thÆ°Æ¡ng hiệu không thể tồn tại được, đặc biệt, cần chú ý đến đến thị trường tiêu thụ trong nÆ°á»›c vì Ä‘ây chính là nÆ¡i tiêu thụ tá»›i 30-40% sản lượng gạo Việt Nam” ông Khiêm nói.

Đại diện Ban Kinh tế Trung Æ°Æ¡ng cho hay, thÆ°Æ¡ng hiệu không chỉ là má»™t logo, muốn xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu ngành gạo phải xây dá»±ng mô hình thể chế, khung chính sách cho ngành hàng gạo nhÆ°: thuế, tín dụng, xuất khẩu, sản xuất... căn cứ vào Ä‘ó nhà nÆ°á»›c làm gì, doanh nghiệp làm gì vá»›i luật chÆ¡i rõ ràng, đồng thời, phải nâng cao vai trò của doanh nghiệp. “Nếu không có bá»™ khung chính sách mà chỉ chạy thÆ°Æ¡ng hiệu không thì không hiệu quả” – vị này nói.

Cùng quan Ä‘iểm, ông Võ Thành Đô cho rằng phải xác định doanh nghiệp là chủ thể trong xây dá»±ng thÆ°Æ¡ng hiệu. Nhà nÆ°á»›c cần có chính sách, giải pháp cụ thể để khuyến khích, há»— trợ doanh nghiệp chủ Ä‘á»™ng, tích cá»±c tham gia hiệu quả vào quá trình này.